برگزاری نشست علمی بین‌المللی غدیر با حضور سیزده چهره داخلی و خارجی
به گزارش روابط عمومی «سمت»، روز پنجشنبه پانزدهم تیرماه نشست علمی بین‌المللی غدیر به همت مدیریت همکاری‌های علمی بین‌المللی سازمان مطالعه و تدوین «سمت» و با حضور سیزده چهره داخلی و خارجی برگزار شد.
دکتر داود مهدوی‌زادگان رئیس سازمان مطالعه و تدوین کتب دانشگاهی در علوم اسلامی و انسانی (سمت) در سخنرانی افتتاحیه این نشست ضمن تبریک عید سعید غدیر، پرداختن به تاریخ صدر اسلام را عامل ایجاد وحدت میان امت اسلامی دانست و افزود: سازمان «سمت» با مغتنم دانستن این فرصت، نشست حاضر را ترتیب داد تا ضمن پرداختن به زمینه‌های پژوهشی و مطالعاتی مغفول واقع‌شده در رویداد بزرگ غدیر، فضای همکاری مشترک در زمینه تولید آثار دانشگاهی را مهیّا سازد.
در ادامه دکتر علیکبر علیکبراف، رئیس انیستیتو شرق‌شناسی آکادمی علوم روسیه، به زمینه‌های مطالعاتی و پژوهشی موجود در روسیه که با اسلام و ایران تناسب دارد اشاره کرد و افزود به تازگی کاوش‌هایی در منطقۀ دربند روسیه انجام شده است که حاصل آن به دست آمدن آثار مکشوفه از دوره ساسانی و اسلامی بود و همین کاوش‌ها می‌تواند زمینه انجام پژوهش‌های مشترک و عرضه آن در قالب کتاب پژوهشی و تحقیقاتی را ممکن سازد.
دکتر حمید هادوی، رئیس بنیاد مطالعات اسلامی ابن‌سینای روسیه به عنوان آخرین سخنران بخش افتتاحیه گفت: برخی افراد به شخصیت امیرالمؤمنین علی(علیه‌السلام) نگاه صرفاً مذهبی-تاریخی دارند؛ این در حالی است که شخصیت حضرت، اثرگذاری تمدنی در جهان اسلام دارد و صرفاً به شیعیان محدود نمی‌شود. دکتر هادوی با بیان مصادیق متعددی از میان صوفیه مناطق مختلف جهان اسلام این اثرگذاری تمدنی اسلامی را تبیین کرد و افزود بنیاد مطالعات اسلامی ابن‌سینا طی پانزده سال فعالیت تحقیقاتی و پژوهشی خود، تمرکز خود را بر بازخوانی متون عرفانی و صوفیانه گذاشته است، ضمن آنکه درصدد است تا به حوزه‌های شیعه‌شناسی توجه بیشتر داشته باشد.
دکتر حمید شهریاری، رئیس مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی به عنوان نخستین سخنران بخش دوم این نشست با تأکید بر این مطلب که همه متفکران و اندیشمندان مسلمان اعم از شیعه و سنی بر مصداق عام «من کنت مولاه فهذا علی مولاه» اتفاق نظر دارند افزود: طرح پروژه‌هایی مانند شیعه‌سازی و ایرانی‌سازی از سوی دشمنان اتهامی بیش نیست. وی در ادامه با بیان مصادیقی به محبت‌ورزی اهل سنت نسبت به اهل‌بیت پرداخت.
این عضو هیئت علمی پژوهشکده تحقیق و توسعه علوم انسانی (سمت) افزود: پرهیز از اختلافات مذهبی و توجه به وحدت امت اسلامی ریشه در سیره امیرالمؤمنین علی(علیه‌السلام) دارد و چنان که در تاریخ ثبت شده ایشان به عنوان مشاور در کنار خلفا بودند؛ زیرا اصل اساسی را حفاظت از اصل اسلام می‌دانستند.
پروفسور سید عین الحسن، رئیس دانشگاه مولانا آزاد حیدر آباد با اشاره به نفوذ معنوی امیرالمؤمنین(علیه‌السلام) در جهان اسلام، نام‌گذاری «حیدرآباد» را به جهت علاقه مردم و ساکنان آن منطقه به حضرت علی(علیه‌السلام) دانست و تأکید کرد میراث مکتوب برجامانده از حضرت در قالب «نهج‌البلاغه» منبع قابل مراجعه برای انسان‌ها در ادوار مختلف بشری است.
استاد محمد حسن زراقط، استاد فقه و معارف اسلامی و عضو هیئت علمی جامعه المصطفی العالمیه بیروت در سخنان خود این مسئله را مطرح کرد که در میان اهل سنت دو نفر به صورت شاخص با حدیث غدیر به مخالفت برخواسته‌اند و آن را ضعیف دانسته‌اند: نخست فرزند ابی داوود سجستانی و دیگری ابن تیمیه است؛ در مورد شخص نخست، پدرش وی را دروغگو دانسته است. در مورد ادعای نفر دوم هم بسیاری با پژوهش‌هایی که انجام داده‌اند حدیث را صحیح ارزیابی کرده‌اند و ادعای ضعیف بودن حدیث را قویّاً رد کرده‌اند.
دکتر اسماعیل عبادولین، پژوهشگر ارشد انستیتو تاریخ شهاب الدین مرجانی آکادمی علوم تاتارستان، دیگر سخنران این نشست علمی بود که گفت: از ویژگی‌های اسلام عامیانه، «تلفیق‌گرایی» است که همین امر سبب می‌شود مرزهای ایدئولوژیک محو شود و گاهی تقابلات مذهبی در این اسلام کاملاً از بین می‌رود. در اسلام عامیانه، از منطق دینی، هنجارهای کلامی یا معیارهای مکاتب ایدئولوژیک تبعیت نمی‌شود اما بی‌تردید این مذهب عامیانه بود که به مجرای مهم و طریقه اصلی تعامل مثبت عقاید شیعه و سنی در سطح فرهنگ عمومی تبدیل شد، و در آن ترکیبی از آن عناصری می‌بینیم که حتی دانشمندان و متفکران برجسته اسلامی نیز نمی‌توانستند آن‌ها را با استفاده از روش‌های علمی و عقلی با هم تلفیق کنند.
دکتر نبیل طالب حلباوی، معاون علمی مرکز حضرت رقیه دانشگاه بلاد الشام از کشور سوریه با موضوع «غدیر و تبیین شاخصه‌های حکمرانی» به سخنرانی پرداخت. وی چهار شاخص: معرفت‌شناختی، مرجع‌شناختی، عملکردی و اجرایی را برشمرد و هر کدام را با استناد به منابع قرآنی، روایی و تاریخی توضیح داد. به گفته وی، ویژگی‌های محیطی سه‌گانۀ زمان، مکان و آب‌وهوا در اعلان ابلاغ حاکی از اهمیت این رویداد دارد، ضمن آنکه دو ویژگی «شاهدان رویداد» و «گرامیداشت این رویداد» از دیگر شاخص‌های اجرایی قلمداد می‌شود.
دکتر محمدعلی فتح‌الهی، رئیس پژوهشکده مطالعات سیاسی، بین‌المللی و حقوقی، سخنرانی خود را با عنوان «پیام غدیر برای مردم سالاری دینی» ارائه کرد و گفت: در ده سال حضور پیامبر در مدینه، حکومتی برپا شد که هیچ شباهتی با دیگر حکومت‌های آن دوره نداشت. در دوره حکومت نبوی، مردم از طبقه حاکم جدا نبودند، ضمن آنکه در تصمیم‌گیری‌ها اثرگذار بودند. این در حالی بود که برخی انتظار داشتند حکومت اسلامی عصر نبوی مانند حکومت‌های قیصر و کسری باشد. در این تلقّی، جدایی مردم از حکومت رخ می‌داد. لذا دقیقاً با علم به این منش و رویکرد، واقعه غدیر رخ داد تا تصریح بر ادامه حکومت نبوی، در حکومت علوی حاصل شود.
دکتر محمدحسن اخلاقی، عضو مرکز آموزش عالی دارالحکمه از کشور افغانستان سخنرانی خود را با موضوع «غدیر محور وحدت اسلامی» ارائه کرد و گفت: همان‌طور که قرآن و پیامبر محور وحدت مسلمانان است، غدیر نیز وحدت‌ساز در میان مسلمانان است. بنا به دستور خدا، پیامبر مأمور به روشنگری بود. این در حالی است که اگر جامعه آن دوره نیاز به روشنگری داشت، مردم جوامع پس از رسول اکرم به طریق اولی به روشنگری نیاز داشته و دارند. دقیقاً همین امر سبب می‌شود تا امیرالمؤمنین بارها و بارها از مردم بخواهد تا از او سئوال کنند که به وسیله آن روشنگری برایشان رخ دهد. این همان روحیه‌ای است که دیگر خلفا فاقد آن بودند.
آقای آرمان بربراتس، پژوهشگر و محقق قرآنی از کشور بوسنی و هرزگوین سخنرانی خود را با موضوع نقش و جایگاه حضرت علی(ع) در شکل‌گیری تمدن اسلامی ارائه کرد. وی ۷ شاخص مهم در سیره تمدنی حضرت علی(ع) را به این قرار برشمرد: ۱) اخلاق؛ ۲) عزت نفس و کرامت انسانی؛ ۳) آزادی؛ ۴) عدالت؛ ۵) حق‌مداری؛ ۶) اقتصاد؛ ۷) اتحاد و همبستگی. وی در ادامه به توضیح هر کدام پرداخت و در ذیل توضیح شاخص اقتصاد افزود: در زمان حکومت حضرت علی(ع)، تمام مردم از رفاه نسبی در زمینۀ خوراک و آب آشامیدنی برخوردار بودند.
دکتر صلاح محمد جلوخان، رئیس گروه جهانگردی دینی دانشگاه اهل البیت (ع) در موضوع «جایگاه غدیر و حضرت علی (ع) در نگاه علمای اهل سنت و سایر دانشمندان» سخنان خود را ارائه کرد. وی با بیان مصادیقی از آثار علمای اهل سنت و حتی غیرمسلمان به جایگاه رفیع حضرت امیرالمؤمنین در نظام فکری آنان اشاره کرد.
دکتر سید علی موسوی، مدیر پژوهشی و متون فرهنگی بنیاد اسلامی فرهنگی المعارف از کشور لبنان دیگر سخنران این نشست بود. وی در سخنرانی خود که با عنوان «مفهوم امامت و روز غدیر» به ارائه پرداخت، ضمن تعریف امامت، به تفاوت‌های میان دو اصطلاح درباره مفهوم امامت اشاره کرد و در ادامه دلالت‌های غدیر بر معنای امامت را برشمرد. دکتر موسوی در بخش پایانی سخنان خود، از بررسی مناقشه درگرفته پیرامون اتلاق معنی امامت، بر ولایت سخن گفت.
دکتر داود مهدوی‌زادگان، رئیس سازمان مطالعه و تدوین (سمت) سخنران پایانی این نشست بود. ایشان «غدیر، استمرار حرکت انبیاء» را به عنوان موضوع سخنرانی خود انتخاب کرده بود و گفت: واقعه غدیر، حامل مباحث گسترده و عمیقی است که از جمله آن می‌توان به مباحث فلسفه سیاسی و معارف فلسفی و کلامی مستتر در آن اشاره کرد. پس از ورود تفکر سکولاریسم دو تلقّی از دین به وجود آمد؛ نخست اینکه دین یک پدیده تاریخی است که صرفاً در همان دوره خودش، تولید معرفت داشته است و سپس این کارکرد از دین زائل شده است؛ دوم اینکه به فرض استمرار معرفت‌افزایی دین، این معرفت صرفاً برای پیروان همان دین است و برای مردمان دیگر کارکردی ندارد. این باور در اثر شخصیتی مانند علی عبدالرزاق مشاهده می‌شود. وی در کتابش این ادعا را مطرح می‌کند که بین دین و حکومت ارتباطی وجود ندارد؛ لذا هیچ اشاره‌ای به رویدادهایی مانند غدیر و سقیفه نمی‌کند. قائلان به سکولاریسم به این اصل توجه ندارند که دین اسلام، که آخرین دین و پیامبرش خاتم انبیاست می‌بایست راهی برای ارتباط میان مردم و خدا باقی بگذارد. دقیقاً به همین دلیل است که شیعیان به امامت باور دارند؛ لذا غدیر استمراربخش مسئله نبوت می‌شود. همین رویکرد از جنبه‌های معرفتی غدیر است که آن را فراتر از یک واقعه تاریخی می‌کند.
دکتر مهدوی‌زادگان در ادامه افزود: در صورت کنار گذاشتن ولایت از اسلام، دین به محاق خواهد رفت؛ لذا می‌بینیم هرجا تفکر سکولاریسم وجود دارد دین کنار گذاشته شده است. پیامبر در روز غدیر به حاضران و آیندگان این مسئله را اعلام کرد، رسالت من در ولایت ادامه پیدا می‌کند. حال برخی مطرح می‌کنند از غدیر استفاده سیاسی نکنید! توجه به این اصل اساسی ندارند که غدیر چیزی جز سیاست نیست.
رئیس سازمان «سمت»، در جمع‌بندی نشست یک روزه غدیر، ضمن تشکر از سخنرانان و برگزارکنندگان با بیان این که مباحث مطرح شده، مکتوب و منتشر خواهد شد، از دیگر اصحاب فکر و اندیشه دعوت کرد تا با مشارکت علمی خود سبب نشر بیشتر حقایق و معانی این رویداد تاریخی شوند.
در این نشست علاوه بر سخنرانان، معاون پژوهشی «سمت» دکتر صابری و سرپرست پژوهشکده تحقیق و توسعه علوم اسلامی و انسانی، دکتر باباسالار نیز حضور داشتند.
نظر شما :