نقد آثار منتشر شده، زمینه‌ساز تألیف منابع دانشگاهی قوی

به گزارش روابط عمومی‌ «سمت» با همکاری گروه فلسفه سیاسی مدیریت امور پژوهشی و ارزشیابی سازمان «سمت» و با همکاری مجمع عالی حکمت اسلامی نشست نقد و بررسی کتاب «انسان متعالی در فلسفۀ سیاسی متعالیه» را برگزار کرد.

در آغاز نشست، محمدباقر خراسانی، دبیر علمی نشست، ضمن خوشامدگویی به حاضران کتاب را به ‌اختصار معرفی و خاطرنشان کرد که کتاب انسان متعالی در فلسفۀ سیاسی متعالیه، اثر شایستۀ تقدیر در چهارمین همایش کتاب سال حکومت اسلامی است. پس از ایشان، مؤلف دکتر مهدی امیدی با قدردانی از سازمان «سمت» و مجمع عالی حکمت اسلامی برای برگزاری نشست، در خصوص فرایند تألیف کتاب، از آغاز که در قالب طرحی پژوهشی به سفارش دبیرخانۀ مجلس خبرگان رهبری تدوین شده بود، ناظران علمی و ساختار و محتوای آن توضیحاتی ارائه کرد و یادآور شد که در کتاب حاضر به مبانی انسان‌شناختی فلسفۀ سیاسی پرداخته شده است.

دکتر زارعی، به عنوان ناقد با قدردانی از مؤلف و تأکید بر ارزش ذاتی تألیف کتابی در زمینۀ انسان متعالیه در روزگار غلبۀ گفتمان سیاستِ سکولار مدرن، در نقد کتاب بر این مباحث انگشت نهاد: غلبۀ توصیف بر تحلیل، منطبق نبودن عنوان و محتوا (نپرداختن به مسائل و نظریه‌های انسان‌شناختی و غایب بودن بحث از انسان اجتماعی و انضمامی)، مسئله‌محور نبودن، فقدان تبارشناسی، ادبیات پژوهش (پیشینه) و چارچوب نظری‌ای که بتوان با اتکا به آن کاستی‌ نظریه‌های بدیل را در مقایسه با ایدۀ انسان متعالیۀ ملاصدرا نشان داد. وی پرداختن به مؤلفه‌هایی از قبیل قدرت، مشارکت، مدیریت، کار تشکیلاتی و سیاست‌گذاری یا نسبت‌سنجی حرکت جوهری با تجدد، تحجر و تجمّد را مصداقی از رویکرد روزآمد و انضمامی به فلسفۀ سیاسی متعالیه دانست و با اشاره به نامۀ امام خمینی«ره» به گورباچف (آخرین رئیس جمهور شوروی سابق) در سال 1367 و توصیف آیت‌الله جوادی آملی از امام (قهرمان اسفار)، بر ضرورت تلاش در جهت پیشبرد مرزهای پژوهش در حوزۀ سیاست متعالیه تأکید کرد.
 

دکتر سوادی، دیگر ناقد این نشست، با تأیید سخنان زارعی در زمینۀ توجه به مسائل امروز و رویکرد معاصرانه به سنّت، نثر موجز و عاری از زوائد، قابلیت تبدیل به متن آموزشی، استفاده از منابع دست اول، توضیح اصطلاحات در پاورقی، توضیح مفاهیم، ساختار منطقی فصل‌ها و زیرعنوان‌ها را از نقاط قوت کتاب برشمرد و آن را اثری تراز در حوزۀ مورد بحث (انسان متعالی در فلسفۀ سیاسی متعالیه) دانست. ایشان در بخش دیگر سخنان خود به ضرورت ترجمۀ عبارت‌های عربی و بازخوانی آن از حیث توجه به برخی نکات ویرایشی در ویراست‌ بعدی اشاره کرد.

دکتر لک‌زایی، با یادآوری این موضوع که این نشست اولین جلسۀ مشترک گروه تخصصی فلسفۀ سیاسی سازمان «سمت» با گروه فلسفۀ سیاسی مجمع عالی حکمت اسلامی است، اظهار امیدواری کرد که با تداوم نشست‌هایی از این دست، زمینۀ تألیف منابع دانشگاهی در حوزۀ فلسفۀ سیاسی فراهم شود. وی در ادامه تألیف کتابی مستقل در موضوع فلسفۀ سیاسی متعالیه و تمرکز مؤلف بر انسان و حوزۀ انسان‌شناسی را از محاسن کتاب برشمرد و در توضیح کاستی‌های آن به این موارد اشاره کرد: مفروض گرفتن فلسفۀ سیاسی متعالیه در نزد مخاطب کتاب و نپرداختن به آن، فقدان ادبیات و پیشینه، غیاب نظریه‌های مربوط به انسان در فلسفۀ اسلامی، فلسفۀ سیاسی اسلامی و فلسفه‌های سیاسی غیراسلامی که می‌توانست به غنای ادبیات پژوهشی کتاب کمک کند، روشن نبودن ایده و مسئلۀ اصلی، کم‌رنگ بودن صبغۀ انتقادی و بازتاب نیافتن رویکرد انتقادی مؤلف در کتاب، با توجه به شناختی که از ایشان داریم، مبهم بودن تعبیرِ فلسفۀ سیاسی معاصر از حیث اینکه ناظر به کدام مکتب یا نظریه است، نپرداختن به پرسش‌هایی نظیر اینکه فلسفۀ سیاسی متعالیه چگونه در جامعه بروز و ظهور می‌یابد و سیاست متعالیه، مدینۀ فاضله یا انسان متعالی چگونه در جامعه شکل می‌گیرند.

سخن نهایی ایشان پیشنهاد بازنگری در محتوای کتاب و تبدیل آن به متنی درسی برای دوره‌های کارشناسی علوم سیاسی بود.

دبیر علمیِ نشست، با توضیح اینکه برون‌دادِ پژوهش‌های فلسفۀ سیاسی می‌بایست بر نیازهای مخاطب و جامعۀ امروز منطبق باشد، پرداختن به این مسئله را مهم‌ترین دغدغۀ ناقدان دانست. در پایان نیز مؤلف به نقدها پاسخ داد.