نشست علمی پیرامون کتاب برگزیده نخستین جشنواره کتاب درسی دانشگاهی: «تخیل سیاسی در زیست جهان ایرانی-اسلامی»

به گزارش روابط عمومی «سمت»، ‌نشست علمی به محوریت کتاب «تخیل سیاسی در زیست جهان ایرانی-اسلامی» با حضور دکتر محمدعلی فتح‌الهی، مولف کتاب و دکتر داوود مهدوی‌زادگان، رئیس سازمان مطالعه و تدوین کتب دانشگاهی در علوم اسلامی و انسانی روز پنجشنبه ۲۸ اردیبهشت ۱۴۰۲ در سرای علمی-فرهنگی دانشگاهی سی‌وچهارمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران برگزار شد.
دکتر مهدوی‌زادگان در ابتدای نشست گفت: یکی از مباحث مهم حوزه اندیشه سیاسی را دکتر فتح الهی وارد شده‌اند. و تالیفی را به‌جا آوردند که به اعتقاد بنده این موضوع از موضوعات جدید و پرکاربرد در دوران معاصر است. اگر چه معتقد هستیم که این بحث در گذشته‌ها هم مطرح بود و فیلسوفان و معتقدان ما در گذشته به طور مفصل به آن پرداخته‌اند، اما بعد از آن دچار یک رکودی شد که امید است این کتاب بابی برای شکستن این رکود در این سال‌ها باشد.

دکتر مهدوی‌زادگان ادامه داد: اهمیت و خطیر بودن این موضوع، قطعا شجاعتی می‌خواهد تا وارد این بحث شود. از این‌رو جای قدردانی دارد که دکتر فتح‌الهی وارد بحث تخیل سیاسی شدند. اصولا در همین بحث تخیل سیاسی هم در یک صد سال اخیر ما آثار خیلی کمی در این حیطه داریم و در پرداختن به این موضوع دچار کمبود و نقص هستیم. این یک فتح بابی است که دکتر شروع کردند و مطمئنا این بحث دامنه‌داری خواهد بود که مسائل دیگر را به همراه خودش خواهد داشت. امید است این موضوع همچون گذشته پیگیری شود و بیش از پیش برای ما موفقیت به ارمغان آورد.

دکتر محمدعلی فتح‌الهی ضمن تشکر از سازمان «سمت» بابت مورد توجه قرار دادن کتاب تخیل سیاسی گفت: مفهوم تخیل سیاسی یک بُعد عمومی برای همگان دارد در سطح جهان. که به نوعی می‌شود گفت با جریان عبور از پوزیتیویسم گره خورده است. در دویست یا سیصد سال اخیر سلطه پوزیتیوسم نگرانی‌های بسیاری را در حوزه علوم انسانی به وجود آورده است و راه‌های بسیاری نظیر کارهای تفهمی و یا پدیده‌شناسی و ... برای این بحث گشوده شده است. پوزیتیویسم یک دغدغه جدی برای علوم انسانی در سطح جهان و ملی است.

فتح‌الهی ادامه داد: در عین حال راه‌های جایگزین هم که برای این مسئله در غرب پیدا شده را نمی‌توانیم صد در صد به آن اکتفا کنیم. آن راه ممکن است آسیب‌هایی به همراه داشته باشد که از نظر بنیان افکنی علوم انسانی آثارشان کمتر از آسیب‌های پوزیتیویسم نباشد. ما در واقع چاره‌ای جز اینکه بتوانیم راه خودمان را در این جنگ پیدا کنیم، نداریم. باید راه جدیدی در علوم انسانی خودمان پیدا کنیم و تکیه‌گاه محکم‌تری برای مطالعات علوم انسانی و پژوهش‌شناسی عمومی خودمان داشته باشیم. با این دغدغه‌ها این کتاب شروع و به سرانجام رسیده است. تکیه گاه اصلی کتاب امتداد سیاسی، اجتماعی و فلسفه اسلامی به ویژه حکمت متعالی است که بتواند به آن درست پیدا کند.

فتح‌الهی در ادامه گفت: مهم‌ترین آورده فلسفی اسلامی ما تخیل سیاسی است برای اینکه با تکیه بر آن بتوانیم با مواجه با آن به علوم انسانی خودمان برسیم و علوم انسانی خودمان را متناسب کنیم با علوم انسانی جهان و به نوعی آن را بسازیم. در این کتاب سعی شده است که تعریف بومی از تخیل سیاسی ارائه دهد که با بحث‌های سیاسی مختلفی که در کتاب آمده است این موضوع به خوبی پوشش داده شده است. این هویت سیاسی در انسان و جهان انسانی مبانی دارد که در فصل اول کتاب به آن پرداخته شده و در بخش دوم به ویژگی‌های تدریجی بودن آن و ارتباط آن با مفهوم ایمان، و جنبه‌های اجتماعی، حوزه عمومی و حوزه خصوصی انسان، جنبه‌های غم‌انگیزانه این تخیل و به اصطلاح تراژیک آن و جنبه‌هایی که مربوط می‌شود به تحرکات انسان و تحولات تاریخی اشاره شده است.

فتح‌الهی در پایان گفت: در کتاب به چند حوزه اساسی برای تخیل سیاسی در زیست‌شناسی ایرانی-اسلامی اشاره شده که اولی انقلاب اسلامی است، در واقع جامعه مظهر تخیل سیاسی است. دوم تمدن و مدنیت است، مورد سوم قانون اساسی داشتن و همینطور داشتن زندگی قانونمند یکی دیگر از مصادیق است و مورد بعدی این است که ولایت فقیه هم در تخیلات سیاسی ورود پیدا کرده است. آنچه که ما در کتاب ذکر می‌کنیم این است که علوم انسانی را یکی از مظاهر اصل تخیل و تخیل سیاسی یاد می‌کنیم. که در بطن جامعه وارد شده که این تخیل سیاسی روش مطالعه و پژوهش است. مسئله تخیل سیاسی هم جنبه معرفت‌شناسانه دارد و اساسا شکل‌گیری معرفت در فلسفه اسلامی بدون تخیل ممکن نیست. در پژوهش‌های علوم انسانی تا نتوانیم ارتباط وجودی با پژوهش را پیدا کنیم به واقعیت آن اثر نخواهیم رسید.