کتاب «اقتصاد حمل و نقل؛ نظریه‌ها و کاربردها» منتشر شد
کتاب حاضر برای دانشجویان رشتۀ اقتصاد در مقطع کارشناسی به عنوان منبع اصلی دروس «اقتصاد حمل و نقل 1و2» تدوین شده است. امید است علاوه بر جامعۀ دانشگاهی کلیه فعالان در اقتصاد حمل و نقل و سایر علاقه‌مندان نیز از آن بهره‌مند شوند.
در پیشگفتار این کتاب آمده است: «از اواسط دهۀ 1970 به بعد پیشرفت‌های فنی مهمی در مدل‌سازی حمل ونقل رخ داده است. با وجود این بسیاری از ابداعات و کاربردهای خاص نظریه‌ها در بیرون از نشریه‌های دانشگاهی توجه اندکی را به خود جلب کرده است. اکنون بعد از گذشت مدت زمان طولانی نقش مدل‌سازی در برنامه‌ریزی حمل و نقل بهتر فهمیده می‌شود.
در این کتاب تلاش شده است نظریه‌ها و الگوهای کاربردی در زمینۀ اقتصاد حمل و نقل و مدل‌سازی آن و نیز در بیشتر زمینه‌ها، آخرین دستاوردهای علمی مورد بحث قرار گیرد؛ لیکن آن جنبه‌هایی انتخاب شده که در مدیریت و برنامه‌ریزی حمل و نقل کشورهای در حال توسعه اثرگذار بوده است. در کتاب حاضر پیشرفته‌ترین حالت تحقیق و جستجو وارد مدل‌سازی حمل و نقل نمی‌شود، بلکه سعی شده است ابزاری پویا برای افرادی که به دنبال برنامه‌ریزی و مدل‌سازی در اقتصاد حمل و نقل هستند، فراهم شود و نیز اینکه این کتاب نقطۀ ورودی است برای بیشتر مقالات نظری که مبنای مدل‌سازی اقتصاد حمل و نقل در آینده را تشکیل می‌دهند. مدل‌سازی به معنای برنامه‌ریزی حمل و نقل نیست، بلکه ابزاری است که برنامه‌ریزی را پشتیبانی و در بسیاری موارد مهم‌ترین نقش را در فرایند برنامه‌ریزی ایفا می‌کند. مدل‌سازی در حمل و نقل تنها زمانی به برنامه‌ریزی آن کمک می‌کند که به عنوان ابزارکمکی اثربخش برای تصمیم‌گیری پذیرفته شود.»
کتاب حاضر در هشت فصل به ترتیب حمل و نقل با خاستگاه شبکه‌ای، تقاضای حمل و نقل به عنوان کالای تقسیم‌پذیر، تقاضای حمل و نقل به عنوان کالای تقسیم‌ناپذیر، مدل‌سازی ایجاد سفر، ساختار تولید حمل و نقل، ساختار هزینة حمل و نقل، قیمت‌گذاری خدمات حمل و نقل و تقاضای انرژی، حمل و نقل و محیط‌زیست تنظیم شده است.
در فصل اول ماهیت شبکه‌ای بنگاه حمل و نقل مورد بررسی قرار گرفته است. شبکة حمل و نقل عموماً در معرض آثار شبکه‌ای یا صرفه‌های شبکه‌ای یا بازخوردهای جانبی شبکه‌ای است. آثار جانبی شبکه مربوط به بخش مصرف یا تقاضاست. به همین سبب طرف عرضه و تقاضای بخش حمل ونقل و عوامل مؤثر بر آن‌ها به تفصیل شرح داده شده است.
در فصل‌های دوم و سوم تقاضای حمل و نقل با توجه به ویژگی تقسیم‌پذیر بودن و تقسیم‌ناپذیر بودن آن بررسی شده است. از آنجا که بسیاری از تصمیمات در زمینۀ حمل و نقل نشان‌دهندۀ انتخاب از میان شیوه‌های مختلف است، تئوری تقاضای حمل و نقل به‌صورت مجزا برای هر دو مورد کالاهای تقسیم‌پذیر و تقسیم‌ناپذیر (گسسته) تدوین شده و توسعه یافته است. بر این اساس ابتدا به ارائۀ نظریه‌های استاندارد رفتار مصرف‌کننده برای کالاهای تقسیم‌پذیر و تقسیم‌ناپذیر حمل و نقل پرداخته و پس از تحلیل نظری تقاضای بازار، تخمین تجربی آن برای استفاده در پیش‌بینی‌ها و تحلیل‌های سیاستی ارائه شده است.
در فصل چهارم، به هدف ایجاد سفر در مدل کلاسیک حمل و نقل که پیش‌بینی تعداد کل سفرهای ایجادشده به‌وسیلۀ هر منطقه (Oi) و جذب‌شده به منطقۀ (Di) دیگر است، پرداخته شده است. این فصل برای پاسخ به سؤال‌های زیر تدوین شده است: چه تعداد سفر در هر نقطه شروع می‌شود؟ چه تعداد سفر به‌طور متوسط در طول یک هفته صورت گرفته است؟ احتمال اینکه این فرد هیچ، یک، دو یا تعداد سفرهای بیشتری را به این مقصد طی یک هفته انجام دهد چقدر است؟
در فصل پنجم ساختار تولید حمل و نقل به عنوان اصلی‌ترین نظریۀ بنگاه با نشان دادن طبیعت چند محصولی بنگاه حمل و نقل تبیین شده است. چگونگی تصمیمات عوامل دربارۀ ساختار مسیر و فرکانس، به علاوۀ رابطۀ آن‌ها با مشخصه‌های شبکه، نیازهای نهاده را برای تولید محصول مطلوب مشخص می‌کند؛ سیستم‌های چرخه‌ای ساده به روشن شدن مطلب کمک می‌کنند.
در فصل ششم یکی دیگر از ابزارهای اصلی اقتصاد خرد یعنی ساختار هزینۀ حمل و نقل بررسی شده است. در این فصل طبیعت آشکار چندمحصولی بنگاه حمل و نقل برای درک دقیق مفهوم صرفه‌های مقیاس، صرفه‌های وسعت و مکمل بودن در عملیات حمل و نقل مورد توجه قرار گرفته است. همچنین بررسی‌های سنتی مانند تعیین هزینه‌های نهایی یا درجۀ مقیاس اقتصادها با در نظر گرفتن ابعاد فضایی تولید حمل و نقل انجام شده است.
در فصل هفتم، راهبردهای مختلف قیمت‌گذاری و نتایج آن‌ها بررسی شده است. این فصل با ارائۀ موردی که قیمت بهینۀ اقتصادی را منعکس می‌کند شروع می‌شود و نشان می‌دهد که به دلیل وجود آثار خارجی، هیچ کدام از بازارهای حمل و نقل خصوصی و یا عمومی به تنهایی نمی‌توانند این مورد را ایجاد کنند. در این فصل تصحیح لازم از نگاه یک تنظیم کننده ـ که باید برای هر مورد اجرا شود تا به بهره‌وری برسد ـ نیز ارائه شده و همچنین حالات مختلف قیمت‌گذاری با اهداف متفاوت بررسی شده است.
فصل آخر به بررسی بخش حمل و نقل از بعد تقاضای انرژی و ایجاد آلاینده‌های زیست‌محیطی اختصاص دارد. تقاضای انرژی در بخش حمل و نقل مستقیماً با شیوه‌های حمل و نقل در ارتباط است و با توجه به اینکه مجموعه‌ای از سوخت‌ها در این بخش مورد استفاده قرار می‌گیرد، سطوح مختلفی از تجزیه و تحلیل‌ها را می‌توان ملاحظه کرد.
در پشت جلد این کتاب نیز درج شده است: «در کتاب اقتصاد حمل و نقل، درباره نظریه‌ها و مدل‌های کاربردی اقتصاد حمل و نقل و مدل‌سازی آن بحث می‌شود. نویسنده در بیشتر زمینه‌ها از آخرین دستاوردهای علمی بحث می‌کند، لیکن آن جنبه‌هایی را انتخاب می‌کند که در مدیریت و برنامه‌ریزی حمل و نقل کشورهای در حال توسعه اثر گذارند. کتاب حاضر ابزاری است پویا برای افرادی که به دنبال برنامه‌ریزی و مدل‌سازی در اقتصاد حمل و نقل هستند. مدل‌سازی در اقتصاد حمل و نقل، برنامه‌ریزی حمل و نقل نیست، تنها می‌تواند برنامه‌ریزی را پشتیبانی کند و در بسیاری موارد می‌تواند مهم‌ترین نقش را در فرایند برنامه‌ریزی ایفا کند.»
نظر شما :